Aš sęttast viš breytileikann

Tvíþætt greining

Aš sęttast viš breytileikann
 

Tvíþætt greining á íslensku er það sem hefur á ensku verið kallað Dual Diagnosis. Á ensku hefur Dual Diagnosis verið notað jöfnum höndum við: co-morbidity, co-occurring illnesses, concurrent disorders, comormid disorders, co-occurring disorder, dual disorder eða double trouble.

Einstaklingar með tvíþætta greiningu þurfa að takast á við margþætt geðfélagsleg (psychosocial) vandamál og kunna að vera haldnir fjölþættum sjúkdómum (fleirum en tveimur) sem virka hver á annan.

Dual Recovery Anonymous skilgreinir merkinguna á "tvíþættri greiningu" sem það, að hafa tvær aðgreindar greiningar sem eru þó nátengdar:

  • Geðsjúkdómur
  • Efnamisnotkun hvort heldur sem er fíkniefni eða áfengi.

Tvíþætt greining á við um það, þegar einstaklingur er bæði haldinn efnafíkn og tilfinningalegum eða geðrænum sjúkdómi. Báðir sjúkdómar hafa áhrif á einstaklinginn líkamlega, sálrænt, félagslega og andlega. Hvor sjúkdómur hefur einkenni sem trufla getu einstaklingsins til eðlilegrar virkni og að samsama sig við sjálfan sig og aðra. Viðkomandi einstaklingur er ekki aðeins undir áhrifum þessara tveggja aðskildu sjúkdóma, því sjúkdómarnir hafa áhrif hvor á annan. Sjúkdómarnir kunna að hafa neikvæð áhrif hvor á annan og hvor þeirra veikir mótstöðu hins gagnvart bakfalli. Stundum skarast einkenni þeirra og geta jafnvel einkenni annars sjúkdómsins hulið einkenni hins. Þannig getur bæði greining og meðferð orðið erfiðari en ella.

Maður getur af fullri einlægni reynt að ná bata frá öðrum sjúkdómnum og ekki viðurkennt hinn. Þegar maður vanrækir geðsjúkdóm sinn, getur sjúkdómurinn náð sér á strik aftur. Endurvirkni hans getur svo skapað þörf fyrir "sjálfslækningu" með lyfjanotkun. Með tímanum geta misheppnaðar tilraunir við að ná bata á báðum vígstöðvum leitt til þess að viðkomandi fær á tilfinninguna að hann sé misheppnaður og eigi ekki samleið með öðrum. Ef til vill verður skaðinn mestur á sjálfsmynd viðkomandi einstaklings.

Tvíþætt greining spannar vítt svið. Ástæðan er sú að geðsjúkdómar eru af ýmsum toga. Það eru einnig til margs konar mynstur á misnotkun áfengis og fíkniefna. Þess vegna eru margs konar gerðir af tvíþættri eða fjölþættri truflun mögulegar.

Tvíþættri greiningu geta mögulega fylgt margvísleg vandamál. Til dæmis:

  • Geðræn einkenni geta verið hulin vegna áfengis- eða fíkniefnaneyslu.
  • Einkenni áfengis- eða fíkniefnaneyslu, eða einkenni þess að áfengis- eða fíkniefnaneyslu er hætt, geta líkst einkennum geðsjúkdóms.
  • Ómeðhöndluð efnafíkn getur stuðlað að endurkomu geðrænna sjúkdómseinkenna.
  • Ómeðhöndlaður geðsjúkdómur getur stuðlað að bakfalli í áfengis- eða fíkniefnaneyslu.

Til annara vandamála og afleiðinga sem tengjast tvíþættri greiningu eru:

  • Fjölskylduvandamál eða vandamál í nánum tengslum.
  • Einangrun og félagsleg hlédrægni.
  • Fjármálaerfiðleikar.
  • Erfiðleikar í tengslum við atvinnu og skóla.
  • Áhættuhegðun við akstur.
  • Margar innlagnir á efnafíknarmeðferðastofnanir vegna bakfalla.
  • Margar innlagnir á geðdeildir.
  • Tíðari innlagnir á bráðamóttökur.
  • Aukin þörf fyrir aðstoð heilbrigðisþjónustu.
  • Vandamál lagalegs eðlis og möguleikar á fangelsun.
  • Heimilisleysi.

Uppi kunna að vera mismunandi túlkanir á því hvað "tvíþætt greining" er. DRA lítur svo á að ekki skipti máli hversu lengi eða hversu þungt við höfum verið haldin af öðrum hvorum sjúkdóma okkar sem engum er um að kenna. Til að vera félagi í samtökum Dual Recovery Anonymus þarf ekki tilvísun sérfræðings og einu gildir hversu mikið einstaklingurinn hefur nýtt sér félags- og heilbrigðisþjónustu. Önnur erfðavenja okkar er svohljóðandi: "DRA hefur tvö inntökuskilyrði: Löngun til að hætta að drekka áfengi og nota aðra vímugjafa og löngun til að hafa stjórn á tilfinningalegum eða geðrænum sjúkdómi okkar á heilbrigðan og uppbyggjandi hátt."

Einstaklingur er í tvíþættum bata þegar hann fylgir á virkan hátt bataáætlun sem tekur til bataþarfa hans. Bataþarfa fyrir efnafíkn annars vegar og geðsjúkdóm hins vegar.

Copyright © Dual Recovery Anonymous World Services Inc.  P.O. Box 8107, Prairie Village, Kansas, USA 66208